Schaal

Schaal

De verhouding tussen de werkelijke afmetingen van een object en het schaalmodel heet de schaal. De schaal van objecten is belangrijk bij techniek, het maken en lezen van (land)kaarten, fotografie en modelbouw. Een schaal groter dan 1 betekent een vergroting (het object is groter dan de schaal), gelijk aan 1 betekent ‘op ware grootte’ dus gelijk aan de werkelijke maten van een object en een schaal tussen 0 en 1 betekent dat het object kleiner is dan het schaalmodel.

1:10 (één op tien) betekent dat het model 10 keer zo klein is als het werkelijke object. Andersom is dus de vergrotingsfactor 0,1. 1 centimeter is dus 10 centimeter in werkelijkheid.

Schaal	Betekent
1:1	Ware grootte
1:25	Het model is 25 keer kleiner dan het origineel / de werkelijke maten.
6:1	Het model is 6 keer groter afgebeeld dan het origineel / de werkelijke maten

In dit artikel

• Modelbouwschaal
  • Modelautoschaal
  • Modelspoorschaal of modeltreinschaal
• Poppenhuisschaal
• Tabletop gameschaal

Modelbouwschaal

Modelautoschaal

Schaal	Soort modelauto
1:6	Vooral motoren (motorbikes) en een paar afstandbestuurbare auto’s
1:10	Vooral afstandbestuurbare auto’s en modelauto’s
1:12	Bouwpakketten voor miniatuurauto’s en schaalmodel auto.
1:18	Vrij grote modelauto’s met veel detail.
1:24	Traditionele grote schaal, minder populair geworden door 1:18
1:32	Landbouwmachines en modelauto’s met terugtrekmotoren (pullback)
1:40, 1:43, 1:48	Bijna het Dinky-formaat. Standaard: 1:43
1:50	Vrachtauto’s, bussen en bouwmachines
1:55, 1:64, 1:72	Ook bekend als 3-inch. Speelgoedautootjes, de schaal klopt niet exact maar ze hebben een standaardlengte voor een standaarddoosje.
1:72, 1:76 (00), 1:87 (H0), 1:120 (TT), 1:160 (N) en 1:220 (Z)	Veel verzameld met modeltreinen

Modelspoorschaal of modeltreinschaal

Naam	Schaal	Spoorwijdte (schaal)	Spoorwijdte (ware grootte)	Opmerkingen
7 1/4 inch	1:8	184 mm	1.435 mm	normaalspoor
7 1/4 inch	1:4	184 mm	600 mm	smalspoor e
7 1/4 inch	1:5,5	184 mm	1000 mm	smalspoor m
5 inch	1:8	127 mm	1000 mm	normaalspoor
5 inch	1:5,5	127 mm	600 mm	smalspoor e
5 inch	1:8	127 mm	1000 mm	smalspoor m
SM45	1:19/16 mm scale:ft	45 mm	900 mm	smalspoor, ook geschikt voor in de tuin
SM32	1:19/16 mm scale:ft	32 mm	600 – 610 mm	smalspoor ook voor in de tuin volgens Brits ‘recept’
Gn15	1:20,3 – 1:24	16,5 mm	400 mm	G-schaal op H0-spoor, smalspoor
II/G3	1:22,5	64 mm	1.435 mm	normaalspoor, exclusieve modellen zoals Gauge 3 (G3)
IIm	1:22,5	45 mm	1000-1009 mm	smalspoor
IIe	1:22,5	32 mm	700-750 mm	smalspoor, ook voor in de tuin
	1:25	57 mm	1.435 mm	Madurodam-schaal, wordt in eigen beheer gebouwd
G	1:26 – 1:29	45 mm	1100 – 1372 mm	LGB normaalspoor, USA en Duits materieel, ook voor in de tuin, normaalspoor-locomotieven op smalspoor
I	1:32/10 mm scale:ft	45 mm	1.435 mm	Märklin en Hübner, Kiss en KM-1 zijn bekende fabrikanten
0 (nul)	1:43,5	32 mm	1.372 mm	veel gebruikt in Engeland, Frankrijk en door Philotrain in Nederland
016.5	1:43,5	16,5 mm	700 mm	smalspoor (voorbeeld 2 1/4 voet) in schaal 0 (Brits)
0	1:45	32 mm	1.435 mm	Europese norm voor schaal 0. Meest toegepast in Duitsland en Nederland.
0m	1:45	22,5 mm	1000 – 1009 mm	smalspoor (meterspoor) in Europese schaal 0
0e	1:45	16,5 mm	750 mm	smalspoor (kleiner dan meterspoor) in Europese schaal 0. Dezelfde spoorwijdte als H0 maar de dwarsliggers liggen verder uit elkaar.
0n30	1:48	16,5 mm	800 mm	smalspoor (voorbeeld 2,5 voet of 30 inch) in Amerikaanse schaal 0.
S	1:64	14,28 mm	914 mm	vooral in de Verenigde Staten
00 (dubbel nul)	1:76	16,5 mm	1.250 mm	vooral gebruikt in Engeland
H0 (half nul)	1:87	16,5 mm	1.435 mm	meest voorkomende schaal
H0m	1:87	12 mm	1.050 mm	smalspoor, zelfde spoorwijdte als TT (maar dwarsliggers liggen verder uit elkaar).
H0n2	1:87	7 mm	610 mm	smalspoor, Amerikaans, 2 voet
H0n2,5	1:87	9 mm	900 mm	smalspoor, Amerikaans 2,5 voet, ook wel H0n30 (inch) genoemd, zelfde spoorwijdte als N-spoor (dwarsliggers liggen verder uit elkaar)
H0n3	1:87	10,5 mm	914 mm	Smalspoor, Amerikaans, 3 voet
H0e	1:87	9 mm	763 mm	smalspoor, zelfde spoorwijdte als N (dwarsliggers liggen verder uit elkaar)
H0f	1:87	6,5 mm	500 – 600 mm	smalspoor (veldspoor), zelfde spoorwijdte als Z (dwarsliggers liggen verder uit elkaar)
TT (table top)	1:120	12 mm	1.435 mm	vooral in de voormalige DDR (Oost-Duitsland) populair
N	1:160	9 mm	1.435 mm	na H0 de populairste schaal
Nm	1:160	6,5 mm	1.050 mm	smal- of meterspoormodellen
Z Mini-Club	1:220	6,5 mm	1.435 mm	Märklin en Micro-Trains
Zm	1:220	4,5 mm	1.000 mm	smal- of meterspoormodellen
ZZ	1:300	4,8 mm	1.435 mm	–
HZ (half Z	1:440	3,25 mm	1.435 mm	Railex/ MärklinZ/ Rokuhan
T	1.450	3 mm	1.372 mm	KK-Eishindo

Poppenhuisschaal

De standaardschaal voor een poppenhuis is 1:12 (afkomstig van de Engelse maten 1 inch : 1 foot).

Schaal	Mens hoog	Bijzonderheden
1:6	30 cm	zoals Barbiepoppen en Vitra-miniatuurstoelen
1:10	18 cm	zoals antieke poppenhuizen
1:12	15 cm	de internationale standaard voor poppenhuizen
1:18	10 cm	moderne poppenhuizen en interieur om mee te spelen zoals van Lundby
1:24	7,5 cm	‘halfscale’
1:48	3,75 cm	‘quarterscale’
1:144	1,25 cm	een poppenhuis in een 1:12-poppenhuis

Tabletop gameschaal

Schalen 20, 25, 28, 30, 32 en 35 mm zijn de meest gebruikte schalen voor rollenspellen en tabletop games. Kleinere schalen zoals 2, 6, 10, 15 en 20 mm worden gebruikt voor grootschalige oorlogsspellen. Schilders en verzamelaars gebruiken vaak grotere figuren van 54 mm en groter. Toch gebruiken wargamers nog steeds 40 en 54 mm figuren hoewel die niet zo populair zijn als hun kleinere soortgenoten.

Schaal	Hoogte figuur	Opmerkingen
± 1:914	2 mm	Handig voor het spelen in kleine ruimtes of het voorstellen van grote legers. Populair bij Victorian science fiction (VSF) games.
± 1:600	3 mm	Net als met 2 mm figuren zijn deze figuren handig om op kleine plekken mee te spelen. Of voor grote legers. Vooral gebruikt voor Tweede Wereldoorlog (WW2) en moderne land- en luchtspellen.
1:300	5,92 mm	Europese schaal voor ‘zandtafel’ wargames met ‘micro armor’. Gerelateerd aan 1:285 en algemeen bekend als 6 mm figuur grootte.
1:285	6,2 mm	Amerikaanse grootte voor grootschalige historische veldslagen met ‘micro armor’. Het is ook populair in andere genres zoals ‘ancient’, ‘fantasy’ en ‘science fiction’. Gerelateerd aan 1:300.
1:200 – 1:182	8 – 9,14 mm	Standaard voor veel oude 1970 – 1980 plastic vliegtuigen, ‘diecast aircraft’ en science fiction (SF) bouwpakketten.*
± 1:182	10 mm	Een wat recentere grootte die in populariteit stijgt. Vooral voor WW2 en SF-spellen maar ook steeds meer voor historische games. Ongeveer gelijk aan de N schaal van modelspoor of modeltreinen.
± 1:152	12 mm	Een wat recentere grootte, gerelateerd aan de 10 mm schaal. Redelijk gelijk aan de 1:144- en N-modellen van ‘mini armor’.
± 1:100	15 mm	De meest gebruikte schaal voor historische wargames die zich in de moderne tijd afspelen. Deze schaal wordt ook veel gebruikt in ‘ancient-era’ wargaming. Bijna niet gebruikt voor RPG’s. De figuren zijn grofweg tussen de 1:100 en 1:122 groot. Ofwel TT-schaal voor miniatuur modeltreinen.
± 1:87	18 mm	‘Heroic’ 15 mm. Grofweg H0-modeltreinschaal.
± 1:76 – 1:72	20 mm	Erg populaire schaal voor WW2-wargaming omdat de figuren grofweg dezelfde schaal hebben als 00-modelspoor. Zelden gebruikt voor RPG’s.
± 1:56	25/28 mm	De meest gebruikelijke miniatuurgrootte. Originele 25 mm figuurtjes passen bij de 1:76 schaal (4 mm of 00-schaal/gauge) maar ze zijn na verloop van tijd qua lengte al aardig ‘gegroeid’. Echte 28 mm figuren komen dichtbij 1:64 modellen (S-schaal) maar kunnen groter overkomen door forse modellering en een dikke voet.
± 1:61,0	30 mm	Gebruikelijke voor pre jaren ’70 wargaming figuren. Moderne miniaturen kunnen tot 35 mm groot zijn. Gerelateerd aan S-modeltreinbanen.
±1:57,2	32 mm	Aparte maat. Meestal 32 mm hoog.
±1:52,3	35 mm	Meestal 30 mm.
±1:43	40 mm	Oude figuren uit de jaren ’60 waren dunner en soms korter dan nieuwe metalen figuren. Gerelateerd aan 0-schaal modelspoor.
±1:33,9	54 mm	Verzamelbare figuurtjes. Deze miniaturen passen goed bij 1:35 modellen maar grote 54 mm figuren passen weer beter bij 1:32 modellen. Goedkope plastic soldaatjes worden vaak in deze schaal verkocht. De meeste nieuwe 54 mm figuren zijn op 1:32 grootte en het meest gebruikt voor wargaming.

Belangrijk Veel minatuur wargame producenten gebruiken hoogtematen gebaseerd op de afstand van de voetzolen tot de hoogte van de ogen. Waarom doen de bedrijven dat? Omdat wargamers moeite hebben met de hoogte van het hoofd van het figuurtje als die bijvoorbeeld ingepakt zit in een gevechtshelm. De ’tot het oog’-schaal is het meest gebruikelijk voor de schalen ± 1:64, ± 1:58 – 1:56 en ± 1:54 – 1:48.